داوری خانوادگی
تقریباً در تمامی کشورها از دیرباز مرسوم بوده است که هنگامی که زن و شوهری اختلاف پیدا می کرده اند، ابتدا سعی می کردند با بحث و صحبت با یکدیگر مشکل را رفع نمایند. اگر به این ترتیب مشکل حل نمیشد، شخص یا اشخاصی از اقوام و خویشاوندان و یا حتّی دوستان را داور قرار می دادند تا به اختلافات میان آنها رسیدگی کند. این کار گونه ای داوری تلقی می شود. یعنی زن و شوهری، شخصی را حکم یا داور میان خود قرار می دهند تا به اختلاف میان آنان رسیدگی نماید. این کار که از دیرباز به صورت غیر رسمی انجام می شد، امروزه حالت رسمی نیز پیدا کرده است. یعنی دادگاه ها مکلف هستند که پیش از آنکه رأى طلاق یا جدایی زن و شوهر از یکدیگر را صادر کنند، پرونده را به داوری ارجاع دهند و به این ترتیب سعی کنند تا در صورت امکان صلح و سازشی میان آنها برقرار کنند و اگر داوری، موثر نبود و داوران به این نتیجه رسیدند که زن و شوهر دیگر نمی توانند با یکدیگر زندگی مشترکی داشته باشند، در این صورت دادگاه می تواند رأى طلاق صادر نماید. پس یک داوری دیگر هم داریم که عبارتست از داوری خانوادگی و این داوری، جزء داوری های غیر تجاری است.
داوری در طلاق
قبل از هر چیز باید توجه داشت که دعاوی راجع به اصل نکاح و فسخ آن طلاق و نسب قابل ارجاع به داوری نمی باشد. موضوع دیگر آنکه از تاریخ 28/08/1371 زوج هایی که قصد طلاق دارند بایستی جهت رسیدگی به اختلاف خود به دادگاه مراجعه و اقامه دعوی کنند اگر اختلاف آنها از طریق دادگاه و داورانی که از سوی دادگاه برگزیده می شود حل و فصل نگردید دادگاه با صدور گواهی عدم امکان سازش آنان را به دفاتر رسمی طلاق خواهد فرستاد. داوری در طلاق تابع شرایط گفته شده در بندهای دیگر می باشد. پس از ارجاع این امر به داور از سوی دادگاه هر یک از زوجین موظف هستند ظرف ۲۰ روز از آن تاریخ یک نفر از بستگان خود را که مسلمان و آشنا به مسائل اجتماعی خانوادگی و شرعی است و حداقل ۴۰ سال دارد، متأهل و معتمد بوده و حسن شهرت نیز دارد به دادگاه معرفی کنند. در صورتی که بین بستگان زوجین فرد واجد شرایط وجود نداشت یا اینکه حاضر به پذیرش داوری نبود زوجین می تواند داور خود را از بین افراد دیگر که واجد صلاحیت هستند تعیین و معرفی کنند در صورت امتناع آنها از معرفی فرد مزبور دادگاه از بین افراد واجد صلاحیت مبادرت به تعیین داور خواهد کرد. داوران منتخب زوجین یا منصوب از دادگاه موظف اند که با برگزاری حداقل دو جلسه با حضور زوجین سعی در حل و فصل اختلاف فی ما بین داشته باشند و بعد از برگزاری جلسات استماع، گزارش کتبی خود را مبنی بر امکان یا عدم سازش، تعیین تکلیف صلاحیت سرپرستی فرزندان، حل و فصل مسائل مالی با امضای داوران و زن و شوهر تحویل دادگاه نمایند